W myśl definicji za nadpłatę uważa się kwotę nadpłaconego lub
nienależnie zapłaconego podatku. Konstytutywną przesłanką powstania
nadpłaty jest zatem zapłata podatku w wysokości wyższej niż istniejące
zobowiązanie podatkowe lub nawet przy jego zupełnym braku. Ordynacja
podatkowa nie formułuje przy tym żadnych dalszych przesłanek zwrotu
nadpłaty. Przepis jest wyraźnie sformułowany i nie pozostawia z punktu
widzenia językowego żadnych wątpliwości co do rozumienia użytych w nim
wyrażeń.
Wykładnia językowa nie pozostawia zaś żadnych wątpliwości, że jedyną
zasadniczą przesłanką zwrotu nadpłaty jest fakt zapłaty podatku
nienależnego lub w kwocie wyższej niż należna. W szczególności polski
ustawodawca nie wprowadził do Ordynacji podatkowej przesłanki
"zubożenia" podatnika, jako warunku roszczenia o zwrot nadpłaty.
Przesłanki tej nie można także dopatrzeć się w innych przepisach prawa
podatkowego.
Naczelny Sąd Administracyjny nie uwzględnił przy tym argumentacji
odwołującej się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca
2002 r., sygn. akt P 7/00, w którym to wyroku Trybunał Konstytucyjny
nawiązał do cywilistycznej instytucji nienależnego świadczenia,
wywodząc, że skoro prawo cywilne pełni rolę prawa powszechnego, to
podstawowe jego pojęcia powinny znaleźć zastosowanie również w prawie
podatkowym. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego prawo podatkowe
stanowi odrębną gałąź prawa, a zatem pojęcia ukształtowane na gruncie
jednej dziedziny z zakresu prawa prywatnego, nie mogą być mechanicznie
przenoszone do stosowania w innych gałęziach, a zwłaszcza w prawie
publicznym. Nadpłata nie jest nienależnym świadczeniem majątkowym o
charakterze cywilnoprawnym.
Przenoszenie cywilistycznej instytucji bezpodstawnego wzbogacenia, do
wykładni jasno sprecyzowanej w prawie podatkowym definicji ustawowej,
nie znajduje dostatecznego oparcia ani w Konstytucji ani w żadnej
ustawie. Zawarty w Konstytucji rygoryzm, związany ze stanowieniem
podatków, przeczy dopuszczalności swobodnego posiłkowania się
instytucjami cywilistycznymi przy wykładni jasno zdefiniowanych przez
ustawodawcę przesłanek. Ponadto wyrok Trybunału Konstytucyjnego zapadł
na tle innej sytuacji prawnej, a stosowanie analogii w prawie
podatkowym, jakkolwiek całkowicie nie wykluczone, nie może prowadzić
do skutków niekorzystnych dla podatnika.
Można się zgodzić z Dyrektorem Izby Celnej, że do prawa podatkowego
powinna się odnosić zasada słuszności. Jednakże powinna ona być
wyrażona w przepisach prawa podatkowego, a nie stanowić swoiste
narzędzie, przy pomocy którego można podważyć każdą pozytywnie
zapisaną w ustawie normę prawną. Jak wskazano przy tym w orzecznictwie
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (zob. np. wyrok w sprawie
c-309/06 Marks & Spencer, wyrok w sprawie c-343/96 Dilexport, wyrok w
sprawie 68/79 Hans Just) Trybunał co do zasady akceptuje przewidzianą
w prawie krajowym odmowę zwrotu podatków pobranych nienależnie w
sytuacji gdyby taki zwrot powodował bezpodstawne wzbogacenie podmiotów
uprawnionych. Zastosowanie takiego ograniczenia, rozumianego jako
wyjątek od obowiązku zwrotu przez Państwo kwot pobranych nienależnie z
punktu widzenia prawa wspólnotowego, zostało jednak poddane surowym
warunkom: (i) po pierwsze, bowiem organy krajowe mają obowiązek
ustalenia, czy cały ciężar ekonomiczny podatku został przerzucony na
inne podmioty, (ii) po drugie, niedopuszczalne jest przyjmowanie
domniemania, że jeśli wniosek dotyczy zwrotu podatku pośredniego, to
kwota tego podatku została w całości przerzucona na kontrahenta. Za
sprzeczne z prawem wspólnotowym Europejski Trybunał Sprawiedliwości
uznał też reguły dowodowe, przenoszące na podatnika ciężar
udowodnienia, że podatek nie został przerzucony na inny podmiot.
Dodatkowo, nawet ustalenie, że w danym przypadku nastąpiło
przerzucenie całości kwoty podatku nie uprawnia do wyłączenia prawa
podatnika do otrzymania zwrotu. W tej sytuacji konieczne jest
dodatkowe wykazanie, że zwrot wnioskowanej opłaty doprowadzi do
bezpodstawnego wzbogacenia podatnika. Każdy tego rodzaju środek,
stanowiący ograniczenie praw wywodzonych przez jednostki ze
wspólnotowego porządku prawnego musi być interpretowany zawężająco
(zob. wyrok ETS w sprawie C-147/01 Weber`s Wine World, pkt 85). Skoro
więc nawet w sytuacji obowiązywania krajowej normy prawnej odwołującej
się do bezpodstawnego wzbogacenia podmiotów uprawnionych Trybunał nie
wyklucza możliwości zwrotu podatku - to tym bardziej możliwość taka
nie może zostać wykluczona w sytuacji braku takiej krajowej regulacji.
http://lukasikj.blogspot.com/2009/09/akcyza-naruszenie-prawa-wspolnotowego.html
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz